Uy lực 4 thánh đế

UY LỰC 4 THÁNH ĐẾ
NHƯ KHÔNG (gsnhukhong@gmail.com)

 

(PHẦN 1)

Kinh Vị Tằng Hữu của Bắc tông và Tăng Chi Bộ Kinh của Nam Tông đều có ghi rằng trong cuộc đời của một vị Phật CHÁNH ĐẲNG CHÁNH GIÁC có 4 lần sự kiệnvi diệu này xảy ra.  Mỗi lần như thế, có một hào quangvô lượng, thần diệu, thắng xa oai lực của chư Thiênhiện ra cùng khắp thế giới, gồm thế giới của chư Thiên, thế giớiMa vương và Phạm thiên, quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài Người. Cho đến những thế giới ở chặng giữa bất hạnh không có nền tảng, tối tămu ám, mà tại đấy, mặt trăng, mặt trời với đại thần lực, đại oai đức như vậy cũng không thể chiếu thấu ánh sáng. Trong những cảnh giới ấy, một hào quangvô lượng, thâm diệu thắng xa uy lựcchư Thiênhiện ra. Và các chúng sanh, sanh tại đấy, nhờ hào quang ấy mới thấy nhau và nói: “Cũng có những chúng sanh khác sống ở đây”.

4 lần vi diệu đó là lúc Bồ Tátnhập thai (rằm tháng 6), Bồ Tát đản sanh (rằm tháng 4), Bồ TátThành Đạovô thượng CHÁNH ĐẲNG GIÁC (rằm tháng 4) thấu triệthoàn toàn 4 THÁNH ĐẾ.  Để để rồi 2 tháng sau đó (rằm tháng 6) ngài CHUYỂN PHÁP LUÂN, tức là lúc bắt đầu ban bố giáo Pháp 4 THÁNH ĐẾ cho thế gian và thành lậptăng đoàn đầu tiên.  Trong 4 lần vi diệu đó thì hết 2 lần đều có liên hệ đến 4 THÁNH ĐẾ.  Đó là lúc Bồ tátThành Đạo và Chuyển Pháp Luân.  Hai lần kia, lúc  Bồ tátnhập thai và đản sanh, thì cũng chỉ là những dấu hiệu cho thấy trước một đấng cứu khổ đang đến thế gian để hiển thị một giáo pháp có uy lực xóa tan mọi khổ đau mà không có một giáo lý nào khác có thể làm được chuyện đó (cũng như cái hào quangvi diệu chiếu đến mọi nơi tăm tối mà không một ánh sáng nào có thể chiều tới).  Giáo phápngoại đạo hoặc triết lý nhân gian, chỉ có thể làm vơi những đau khổ, hoặc tạo AN VUI TẠM BỢ nhưng không có khả năng tận diệt đau khổ như 4 THÁNH ĐẾ.

 

XÓA TAN KHỔ ĐAU CỦA THẾ GIAN

CHÍNH LÀ UY LỰCVÔ SONG CỦA 4 THÁNH ĐẾ.

 

Cho đến khi nào, này các Tỷ-kheo, mặt trăng, mặt trời không hiện ra ở đời, cho đến khi ấy, không có ánh sáng lớn, hào quang lớn hiện hữu. Khi ấy chỉ có đêm tối, chỉ có u ám, không thể phân biệt đêm và ngày, không thể phân biệt tháng và nửa tháng, không thể phân biệtthời tiết hằng năm.

Cho đến khi nào, này các Tỷ-kheo, mặt trăng, mặt trờihiện ra ở đời, cho đến khi ấy, có ánh sáng lớn, có hào quang lớn hiện hữu. Khi ấy không có đêm tối, không có u ám. Và có sự phân biệt đêm ngày, có sự phân biệt tháng và nửa tháng, có sự phân biệtthời tiết hằng năm.

Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, cho đến khi nào Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác không hiện ra ở đời, cho đến khi ấy, không có ánh sáng lớn, không có hào quang lớn. Khi ấy chỉ có đêm tối, chỉ có u ám. Cho đến khi ấy, không có sự tuyên bố, không có sự thuyết giảng, không có sự trình bày, không có sự thiết lập, không có sự khai diễn, không có sự phân tích, không có sự hiển thị4 Thánh đế.

Cho đến khi nào, này các Tỷ-kheo, Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giáchiện ra ở đời, cho đến khi ấy, có ánh sáng lớn, có hào quang lớn. Khi ấy không có đêm tối, không có u ám. Cho đến khi ấy, có sự tuyên bố, có sự thuyết giảng, có sự trình bày, có sự thiết lập, có sự khai diễn, có sự phân tích, có sự hiển thị4 Thánh đế.

Khi chưa có 4 THÁNH ĐẾ, thế gian ngập chìm triền miên trong đêm đen VÔ MINHĐAU KHỔ.  Sự đau khổ chỉ có thể xóa tan khi ánh sáng trí tuệ của 4 THÁNH ĐẾ được chiếu sáng.   Cho nên 4 THÁNH ĐẾ là giáo lývi diệu không có gì sánh bằng.  Chư Phật CHÁNH ĐẲNG CHÁNH GIÁC vĩ đại và Vô Thượng như nhau cũng chỉ vì các ngài đều cùng giác ngộ như nhau giáo lý cao, rộng, và sâu của 4 THÁNH ĐẾ.   Nhưng đáng ngạc nhiên thay giáo lýbao la này lại được Đức BổnSư Thích Ca giới thiệu một cách rất ngắn gọn và dễ hiểu:

“Nầy các tỳ kheo, bởi vì không thông hiểu, không thấu đạt Bốn Sự Thật Cao Quý mà ta cũng như quý vị từ lâu đã phải trãi qua nhiều kiếp luân hồitrong vòngsinh tử… Bằng cách thông hiểu, bằng cách thấu đạt 4 SỰ THẬT:

1)     KHỔ ĐẾ:SỰ THẬT về KHỔ (đế có nghĩa là sự thật)
2)     TẬP ĐẾ:SỰ THẬT về NGUYÊN NHÂN của KHỔ
3)     DIỆT ĐẾ: SỰ THẬT về NIẾT BÀN (lúc khổ tận diệt)
4)     ĐẠO ĐẾ:SỰ THẬT về CON ĐƯỜNG ĐI ĐẾN NIẾT BÀN

mọi khổ đau đều sẽ chấm dứt.

Nghe như vậy thì những người Trí đều hiểu được rằng phương cáchchấm dứt khổ đau của đạo Phật  chẳng khác gì cách chửa bệnh của ngành Y KHOA chứ không phải cầu nguyệntha lực từ bên ngoài như các ngoại đạo.  Ví như khi một xã hội bị một loại dịch bệnh hoành hành, hết người này chết đến người khác theo nhau chết.  Rồi có một vị y sĩ tài ba đến tìm hiểu và nghiên cứu cách chửa trị.   Sau khi ông ta đã tìm rachính xác tất cả bốn sự thật này: 1) Dịch bệnh này là loại dịch bệnh gì?  2) Dịch bệnh này do đâu ra?  3) Dịch bệnh này có thể chấm dứt được, và 4) Cách chửa lành dịch bệnh này phải như thế nào?  thì dĩ nhiên người y sĩ kia đã có đầy đủ khả năng để cứu sống được mọi người qua khỏi cơn dịch bệnh.  4 SỰ THẬT, KHỔ, TẬP, DIỆT, ĐẠO, của 4 THÁNH ĐẾ chửa trị mọi khổ đau trong sinh tử luân hồi cũng cùng một logic như vậy.

Sau khi tuyên bố về 4 THÁNH ĐẾ, Đức Phật bắt đầu thuyết dạy cách phát triển Trí Tuệ để giác ngộ 4 Sự Thật mà ngài đã đưa ra.  Dầu ngài đã thuyết ra đến 84000 bài pháp nhưng tất cả đều nằm trong 4 THÁNH ĐẾ.  Từ KHỔ ĐẾ ngài chia chẻ ra nhiều loại khổ đau, nhiều cảnh giới khổ đau mà chúng sanh có thể gặp phải.  Từ TẬP ĐẾ ngài khai triển ra 12 NHÂN DUYÊN tạo nên vòng xoáy nhận chìmchúng sanh mãi trong giòng sinh tửđau khổ.  Từ DIỆT ĐẾ ngài diễn tảsự thật nào mà các bậc giải thoát mỗi khi giác ngộ (khám phá) được thì đau khổ được tận diệt.   Từ ĐẠO ĐẾ ngài khai triển con đường đi đến DIỆT ĐẾ bằng 8 sự hiểu biết chân chánh gọi là BÁT CHÁNH ĐẠO rồi từ BÁT CHÁNH ĐẠO ngài khai triển sâu hơn  thành những pháp tu tập THIỀN ĐỊNH, THIỀN QUÁN như TỨ NIỆM XƯ, TỨ CHÁNH CẦN, TỨ NHƯ Ý TÚC, 5 CĂN 5 LỰC, 7 GIÁC CHI, v.v. 

Như vậy thấu triệt 4 THÁNH ĐẾ cũng có nghĩa là thấu triệt luôn 12 NHÂN DUYÊN, BÁT CHÁNH ĐẠO, TỨ NIỆM XỨ, THẤT GIÁC CHI, v.v.  từ gốc cho đến ngọn.  Để học đầy đủ phần lý thuyếtcăn bản của 4 THÁNH ĐẾ, người Phật tử cần từ 1 tuần đến 1 tháng.  Khoảng thời gian này là khoảng thời gian quí bàu và cần thiết nhất trong sự tu học.   Nếu một người Phật tử không đi qua thời giancăn bản này thì sự tu học về sau sẽ mất rất nhiều thì giờ, mà vẫn không chắc có kết quả thiết thực trước khi cuộc đờichấm dứt.  Cũng như một sinh viên y khoa, nếu chưa nắm vững lý thuyết y khoa mà đã vội vàng muốn chửa bệnh thì không những khó chửa lành được ai, mà còn có thể giết nhiều người bệnh là đằng khác.   Tu học chính là học làm bác sĩ để chửa BỆNH KHỔ cho mình, rồi cho người.    Nếu không nắm vững 4 THÁNH ĐẾ ngay từ đầu, chắc chắn sẽ không có sự chấm dứt khổ đau.  Mà lại còn có thể lạc vào TÀ KIẾNlâu dài qua vô vàn kiếp sống.

Trong kinh, Phật hay nhắc đi nhắc lại câu này:  Kẻ “VÔ VĂN PHÀM PHU” không nghe pháp của bậc Thánh, không tu tập pháp của bậc Thánh, không thuần thục pháp của bậc Thánh… cho nên không ra khỏi Sầu, Bi, Khổ, Ưu, Não”.  Nhưng Pháp của bậc Thánh là pháp gi?  Đó chính là giáo pháp để chấm dứt khổ đau cho chúng sanh.  Đó chính là giáo pháp mà Đức Thích ca đã khẳng định: “Từ xưa tới nay, Như Lai chỉ nói Khổ và Diệt Khổ”.  Đó chính là giáo pháp4 THÁNH ĐẾ mà chư Phật CHÁNH ĐẲNG GIÁC 3 đời  đều tuyên thuyết như nhau sau mỗi lần thành đạo.  Đó chính là 4 SỰ THẬTcần phải học đầy đủ, cần phải nhớ đầy đủ, cần phảitư duy để hiểu sâu cho đầy đủ, cần phảitu tậpthuần thục và chứng nghiệm.   Khi tất cả 4 SỰ THẬT đó chưa được hiểu biết đầy đủ cả bề rộng và bề sâu, thì con đường đi đến chấm dứt khổ đau sẽ vẫn mờ mịt.  Đó còn gọi là hạng VÔ MINH, PHÀM PHU, do chưa nghe, chưa biết pháp của bậc Thánh, hoặc chưa tu tập pháp của bậc thánh, hoặc chưa thuần thục pháp của bậc Thánh.

 

Lý doxưa nay nhiều người tu Phật, mặc dầu cũng có được sự AN VUI HIỆN TẠI, nhưng khi gặp khổ đau lớn lao ập đến thì không chịu đựng nổi.   Bởi đa số chỉ tu phápcầu AN VUI TẠM BỢ mà không tu hiểu đầy đủ 4 THÁNH ĐẾ để có thể chấm dứt khổ đau.  Cho nên Tu sai là không tu theo 4 THÁNH ĐẾ hoặc đã học sai về 4 THÁNH ĐẾ.  Cũng như một người bị bệnh, chửa hoài mà không lành, thì chỉ vì toàn gặp mấy thầy thuốc chưa học đầy đủ 4 loại kiến thứccần thiết để chửa lành bệnh nhân:  1.Kiến thức để xác định bệnh một cách chính xác2.  Kiến thức để xác định nguyên nhân của bệnh một cách chính xác  3.Kiến thức để biết chính xác bệnh sẽ lành như thế nào  4.  Kiến thức để xác  định chính xácphương cách chửa lành bệnh.   Nếu không có đầy đủ 4 loại kiến thức đó thì làm sao có thể chửa bệnh được.  Cho nên Đức Phật đã nói rất rõ rằng muốn gọi là TU HÀNHCHÂN CHÍNH thì phải tu 4 THÁNH ĐẾ.

Những thiện nam tử nào trong thời quá khứ, này các Tỷ-kheo, đã chơn chánh xuất gia, từ bỏgia đình, sống không gia đình; tất cả những vị ấy đã làm như vậy để như thậtchứng ngộbốn Thánh đế.  Những thiện nam tử nào trong thời vị lai, này các Tỷ-kheo, sẽ chơn chánh xuất gia, từ bỏgia đình, sống không gia đình; tất cả những vị ấy sẽ làm như vậy để như thậtchứng ngộbốn Thánh đế.  Những thiện nam tử nào trong thời hiện tại, này các Tỷ-kheo, chơn chánh xuất gia, từ bỏgia đình, sống không gia đình; tất cả những vị ấy làm như vậy để như thậtchứng ngộbốn Thánh đế.

Nếu mang danh là bậc tu hành mà không hiểu chính xác (như thật rõ biết) về 4 THÁNH ĐẾ thì chưa được Đức Phậtchấp nhận là đệ tử của ngài:  Những Sa-môn hay Bà-la-môn nào, này các Tỷ-kheo, không như thật rõ biết: “Đây là Khổ”, không như thật rõ biết: “Đây là Khổ tập”, không như thật rõ biết: “Đây là Khổ diệt”, không như thật rõ biết: “Đây là Con Đường đưa đến Khổ diệt”, thời này các Tỷ-kheo, các vị Sa-môn hay Bà-la-môn ấy không được Ta chấp nhận là Sa-môn trong các hàng Sa-môn, hay Bà-la-môn trong các hàng Bà-la-môn.

Tuy Phật đã nói rõ như thế mà qua nhiều thế hệ lại có rất nhiều Thầy Tổ dạy cho Phật  tử rằng:  Chúng  ta tu hành phát  tâm VÔ THƯỢNG BỒ ĐẾ, nguyện chứng ngôi CHÁNH ĐẲNG CHÁNH GIÁC, nên không tu phápTỨ ĐẾ thấp thỏi của Thinh Văn TIỂU THỪA.   Hoặc có người phát nguyện nghe rôm hơn nữa:  Tôi tu hạnh BỒ TÁT, thệ nguyện ĐỘ TẬN CHÚNG SANH nên không nhập Niết Bàn, không tu phápTỨ ĐẾ của TIỂU THỪA.  Chừng nào hết  thảy chúng sanhthành Phật, tôi mới thành Phật.  Ôi, nghe rất là cao cả.  Nhưng những lời đó đối với Phật thì lại là lời của hạng “VÔ VĂN PHÀM PHU”:  Tức là hạng không nghe lời của bậc Thánh (Phật) nói, không thực hành pháp của bậc Thánh dạy.   Chứ nếu họ có nghe được những lời này của Phật  thì  họ đã không dám tuyên bố huyên hoang như trên:

“Này hỡi các Tỳ Khưu, ngày nào mà tri kiếntuyệt đối như thực của Như Lai về bốn pháp thánh đế, dưới ba sắc thái và mười hai phương thức chưa được hoàn toànsáng tỏ thì, cho đến chừng ấy, Như Lai không xác nhận trước thế gian gồm chư Thiên, Ma Vương và Phạm Thiên, giữa các chúng sa môn, bà la môn, Trời và người, rằng Như Lai đã chứng ngộVô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác (anuttaram samma-sambodhim).

Đến khi, này hỡi các Tỳ Khưu, tri kiếntuyệt đối như thực của Như Lai về bốn pháp thánh đế, dưới ba sắc thái và mười hai phương thức, đã trở nên hoàn toànsáng tỏ, chỉ đến chừng ấy, Như Lai mới xác nhận trước thế gian gồm chư Thiên, Ma Vương và Phạm Thiên, giữa các chúng sa môn, bà la môn, Trời và người, rằng Như Lai đã chứng ngộVô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác”  (Kinh Chuyển Pháp Luân)

Những bậc A-la-hán, Chánh đẳng Chánh giác nào trong thời quá khứ, này các Tỷ-kheo, thật sự là bậc Chánh Đẳng Giác; tất cả những vị ấy đã như thậtchánh đẳng chánh giácbốn Thánh đế.  Những bậc A-la-hán, Chánh đẳng Chánh giác nào trong thời vị lai, này các Tỷ-kheo, thật sự là bậc Chánh Đẳng Giác; tất cả những vị ấy sẽ chánh đẳng chánh giácbốn Thánh đế.  Những bậc A-la-hán, Chánh đẳng Chánh giác nào trong thời hiện tại, này các Tỷ-kheo, thật sự là bậc Chánh Đẳng Giác; tất cả những vị ấy hiện đang chánh đẳng chánh giácbốn Thánh đế.

Này các Tỷ-kheo, ai nói như sau: “Không cần như thậtgiác ngộThánh đế về Khổ, không cần như thậtgiác ngộThánh đế về Khổ tập, không cần như thậtgiác ngộThánh đế về Khổ diệt, không cần như thậtgiác ngộThánh đế về Con Đường đưa đến Khổ diệt, ta vẫn chơn chánh đoạn tận khổ đau”; sự kiện này không xảy ra.(Tương Ưng bộ kinh).

Theo như những lời Phật đã nói trên thì Chư Phật  3 đời muốn thành CHÁNH ĐẲNG CHÁNH GIÁC (Vô Thượng Bồ Đề) phải thấu triệt 4 THÁNH ĐẾ.  Muốn ĐÔ TẬN CHÚNG SANH thì cũng phải thấu triệt 4 THÁNH ĐẾ, nếu không thì làm sao có thể cứu khổchúng sanh được? Ví như với một kẻ chưa biết rành rẻ 4 loại kiến thức để chửa bệnh mà gặp bệnh nhân nào cũng đòi “độ tận”, thì chỉ là loại Lang Băm giết bệnh nhân chết sớm mà thôi.  Những ai không rành rẻ 4 THÁNH ĐẾ mà đòi hướng dẫn người khác tu hành, thì chắc chắn không thể giúp người hết khổ mà chỉ đưa người ta vào các ngã TÀ KIẾN rất lâu dài.  Do sự nguy hiểm đó mà Phật mới thẳng thắntuyên bố rằng: Những kẻ đó “KHÔNG ĐƯỢC TA CHẤP NHẬN”  là hàng sa môn của ta.

Một người học Phật có hệ thống, sau khi nắm vững 4 THÁNH ĐẾ sẽ có khả năng nhận biết đường tu nào là đường tu đúng, đường tu nào là đường tu sai.  Đó cũng như trình độ của một người đã thấy được vàng thật và không còn có thể bị các thứ vàng giả hấp dẫnđánh lừa được nữa.  Trình độ này gọi là trình độĐẠO/PHI ĐẠO TRI KIẾN TỊNH.  Tức đã thấy rõ sự sai khác rõ ràng giữa CHÁNH ĐẠO và TÀ ĐẠO chứ không còn hoang mang, nghi ngờ, hay lẫn lộn được nữa.  Dĩ nhiên nhiều người, kể cả ngoại đạo, họ cũng có thể tuyên bố như thế, nhưng khi đụng độ KHỔ ĐAU thực sự, họ mới biết cái mà họ đang có là thật hay giả?

Tu họcđạt đếntrình độĐẠO/PHI ĐẠO TRI KIẾN TỊNH sẽ được vô cùngan lạc, vì cũng như người từ lâu hoang mang giữa vạn nẻo đường, bây giờ đã tìm ra lối đi và biết chắc chắn lối này sẽ đi tới nơi tới chốn, không thể không đến.  Hoặc cũng như một người bệnh, lâu nay chửa qua nhiều thầy nhiều thuốc nhưng vẫn chẳng đi đến đâu.  Hôm nay tìm ra đúng thầy đúng thuốc, biết bệnh mình trước sau cũng sẽ lành, không thể không lành, nên sung sướngvô cùng.  Người tu hành nắm vững giáo lýTỨ ĐẾ cũng đạt sự an lạc lớn lao như vậy.  Biết rõ ngày chấm dứt khổ đau sẽ đến trong một thời gian không xa nữa.  Bởi với những người này DIỆT ĐẾ, cái đích để đến, và ĐẠO ĐẾ, con đường đến đó, đều đã thấy được rõ ràng.

Cũng bởi lý dovững chắc như thế mà Đức Thế Tôn đã tuyên bố như sau:  Này các tỳ kheo, ví như, một cột đá dài đến mười sáu khuỷu tay, và tám khuỷu tay được chôn dưới đất từ bàn tọa và tám khuỷu tay ở phía trên. Nếu từ phương Đông có gió và mưa lớn đến, không thể làm cột đá ấy rung chuyển, lay chuyển, động chuyển, nếu từ phương Tây… nếu từ phương Bắc… nếu từ phương Nam có gió và mưa lớn đến, không thể làm cho cột đá ấy rung chuyển, lay chuyển, động chuyển. Vì sao? Vì bàn tọa cột trụ được đóng sâu, khéo chôn sâu, này các Tỷ-kheo.

Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, nếu Tỷ-kheo nào như thật rõ biết: “Đây là Khổ”… như thật rõ biết: “Đây là Con Đường đưa đến Khổ diệt”. Nếu từ phương Đông có vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào đến, ưa thíchtranh luận, tầm cầu tranh luận, nói rằng: “Ta sẽ tranh luận”, vị ấy có thể làm cho Tỷ-kheo kia rung chuyển, lay chuyển, động chuyển một cách đúng pháp; sự kiện này không xảy ra. Nếu từ phương Tây… nếu từ phương Bắc… nếu từ phương Nam có vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào đến, ưa thíchtranh luận, tầm cầu tranh luận, nói rằng: “Ta sẽ tranh luận”, vị ấy có thể làm cho Tỷ-kheo kia rung chuyển, lay chuyển, động chuyển một cách đúng pháp; sự kiện này không xảy ra. Vì sao? Vì bốn Thánh đế đã được khéo thấy, này các Tỷ-kheo.

Trong phần kế tiếp 4 SỰ THẬT của 4 THÁNH ĐẾ sẽ được trình bày sơ lược.  Mặc dầu sẽ không được khai triển ra chi tiết với 12 NHÂN DUYÊN, 8 CHÁNH ĐẠO, 4 NIỆM XỨ, 7 GIÁC CH, v.v. nhưng cũng đủ cơ sở CHÁNH KIẾN để cho một  người có Trí Tuệ có thể so sánh và nhận ra được sự sai lạc của nhiều pháp tu  ra ngoài 4 THÁNH ĐẾ như thế nào.   Rồi cũng sẽ hiểu được tại sao Đức Thế Tôn thường nhắc đi nhắc lại câu:  “Bọn VÔ VĂN PHÀM PHU”, không nghe pháp của bậc THÁNH, không tu tập pháp của bậc Thánh, không thuần thục pháp của bậc Thánh… … nên không ra khỏi Sầu, Bi, Khổ, Ưu, Não.”

 

SƠ LƯỢC VỀ 4 SỰ THẬT CỦA 4 THÁNH ĐẾ

 

1. KHỔ ĐẾ:  Đây là sự khẳng định cuộc đời có Khổ đau thực sự hiện diện.  Cụ thể là 8 tình trạng thường tạo ra khóc than rên siết cho con người.  Đó là Sinh, Lão, Bệnh, Chết, Muốn mà không được, Thương mà phải sống xa nhau, Ghét mà phải sống gần nhau, Luân hồisinh tử đời này qua đời khác để lặp lại mọi khổ đau không bao giờ chấm dứt.  Với khổ đau của Bệnh, có thể kể thêm trường hợp khổ khi thân xác bị vua quan hay kẻ thùtra tấn, hành hạ.  Với những ai không công nhậnsự thậtKHỔ ĐẾ thì cũng như một người bị ung thư, mà không tin mình bị bệnh, thì chỉ chờ chết mà thôi, không có cơ hội được bác sĩ chửa trị để hưởng một cuộc sống hoàn toànan lành khỏe mạnh.

Cho nên người có Trí Tuệ cần giác ngộKHỔ ĐẾ trước hết.  Không có gì để sợ mà phải trốn tránh.  Dám đối mặt để biết rõ cách chấm dứt nó.  Dầu Khổ nhiều hay khổ ít thì vẫn không thể nói là KHÔNG KHỔ.  Cũng như một cái áo, dầu chỉ dính một chút dơ hôi thối thì vẫn không thể nói là áo sạch được nữa, mà cần phải giặt cho hoàn toàn sạch.   Như vậy muốn có cơ hội đạt đếnNiết Bàn, phải giác ngộKHỔ ĐẾ không chút nghi ngờ.  Ngoài ra phải biết cuộc đời này là vô thường, dầu hôm nay đang sống trong hạnh phúcan lành, nhưng hạnh phúc nào cũng hứa hẹn đau khổ khi đến ngày chấm dứt.  Như vậy nếu cứ đắm mê theo đuổihạnh phúcthế gian,  hết cái này qua cái khác, thì sẽ không bao giờ có cơ hội tu học để đạt đếnhạnh phúcbền vững của Niết Bàn.

Ngoài ra nếu giác ngộ được KHỔ ĐẾ thì phải biết sự nguy hiểm khi luân hồi vào các đọa xứ, ví dụ nếu bị sinh vào loài động vật, sẽ không còn cơ hội để học hỏi, để tu học, sẽ không còn cơ hội để thực hànhthiện pháp, do đó không biết đến bao giờ mới có thể tiến hóa lên làm người để tu họctrở lại.  Gặp trường hợp xui xẻo như thế, đức Phật ví thời gian để trở lại làm người, còn lâu hơn một con rùa ở dưới đáy biển, 100 năm nổi lên một lần, mà lọt vào được lỗ thủng của một tấm váng trôi mênh mang trên mặt đại đương.  Người nào có trí tuệ lớn phải thấy nguy hiểm trong trường hợp này.  Nhờ vậy mới lo tinh tấntu hành đúng pháp 4 THÁNH ĐẾ để phát triển trí tuệ thấy rõ con đường đi đến Niết Bàn trước khi chết.  Để kiếp sau không thể rơi vào đọa xứ. 

Giác NgộKHỔ ĐẾ cũng bao gồm sự hiểu biết rằng dầu bây giờ chúng ta đang là một “con người có đạo đức cao quí”, nhưng trong vô số kiếp quá khứ, vì từng sống trong các cỏi thấp kém của hàng động vật ăn nuốt lẫn nhau.  Bởi chúng sanh thường tiến hòa từ thấp lên cao, cũng như những bậc trung học, đại học cũng từ tiểu học hay mù chữ mà đi lên.  Do đó trong tiềm thức của chúng ta còn vô sốTHAM, SÂN, SI THỤY MIÊN (ngủ ngầm) chúng có thể nổi lên dễ dàng vào giờ phút lâm chung, khi thân xác bị quoằn quại đau đợn.   Và mỗi khi các THAM, SÂN, SI THỤY MIÊN đó nổi lên, thì chúng có thể kéo chúng ta rớt xuống trở lại các cỏi xứ thấp kémđau khổ.  Ngay như ông CẤP CÔ ĐỘC, một đời tạo dựng vô sốcông đức phước báu với Phật và Thánh Chúng.  Nhưng vào giờ phút lâm chung ông đã không chịu nổi cac cơn đau đớn quằn quoại,.  Nếu không có ngài Xá Lợi Phất vào lúc đó hướng dẫn ông ta thiền quán, thì chắc ông ta cũng đã bị đọa rồi (xem kinh giáo giới Cấp Cô Độc, Trung Bộ 143)

Cho nên, chỉ có bậc đã thuần thụcgiáo pháp 4 THÁNH ĐẾ mới chắc chắn sẽ không rơi vào đọa xứ, chứ người thực hành nhiều Thiện Pháp, hoặc các Công Đức, v.v. sẽ không chắc 100% khi chết được tái sinh lên cỏi trên.  Phật cũng đã xác nhận như thế:  Ở đây, này Ananda, Sa-môn hay Bà-la-môn nào nói như sau: “Chắc chắn có thiện nghiệp, có quả báo thiện hạnh”. Như vậy, Ta chấp nhận cho vị ấy. Và vị ấy nói như sau: “Tôi đã thấy ở đây có người từ bỏsát sanh, từ bỏ lấy của không cho… có chánh kiến; sau khi thân hoại mạng chung, tôi thấy người ấy sanh vào thiện thú, Thiên giới, cõi đời này”. Như vậy, Ta cũng chấp nhận cho vị ấy. Còn nếu vị ấy nói như sau: “Chắc chắn tất cả những ai từ bỏsát sanh, từ bỏ lấy của không cho… tất cả sau khi thân hoại mạng chung; họ đều sanh vào thiện thú, Thiên giới, cõi đời này”; như vậy, Ta không chấp nhận cho vị ấy.“

Nói tóm lại, những người Trí Tuệ, rất cần hiểu biết sâu xa và đầy đủ về KHỔ ĐẾ, để sẽ tìm đủ mọi cách tu hành đúng pháp và sẽ tinh tấntu hành không phóng dật, để sớm thấu triệt tất cả 4 THÁNH ĐẾ.  Có như thế mới hết nghi ngờgiáo pháp và thể nhập được các thánh quả, ít nhất là TU ĐÀ HOÀN, để không còn bị rơi vào đọa xứ, để còn cơ hội tiếp tụctu hànhcho đến ngày hoàn toàngiải thoát.  Những kẻ chỉ ham tạo dựng phước đức, mà không lo tu đúng pháp, thì cũng như nhà giàu  cả tin vào thầy chửa bệnh không đúng cách, vẫn có thể bị chết thảm như thường.

 

2. TẬP ĐẾ:  Đây là sự xác định về NGUYÊN NHÂN của KHỔ.  Sự xác định TẬP ĐẾ phải thật sự chính xác giống như Phật đã chỉ dạy thì mới có thể tận diệt được đau khổ.  Cũng ví nhưmột sinh viên y khoa học chửa bệnh, phải đạt được khả năng xác định nguyên nhân của bệnh một cách chính xác đúng như các vị thầy bác sĩ giỏi đã dạy cho anh ta, thì mới có thể ngăn chận, không để bệnh tiếp tục phát triển hay tái phát trở lại sau khi lành.  Rất nhiều người tu hành theo đạo Phật mà không thấy giảm bớt được đau khổ bởi vì đã học và hiểu sai về TẬP ĐẾ.  Muốn biết sai như thế nào để sửa chửa thì phải học kỷ Phật dạy như thế nào về sự thậtTẬP ĐẾ.

TẬP ĐẾ được đức Phật chỉ dạy theo 3 trình độ sâu cạn khác nhau.  Trình độ cạn và dễ chứng nghiệm nhất về nguyên nhân của khổ, chính là lòng THAM ÁI (attachment).  Không có khổ nào là không do tham ái cả.  Có lần một ông thôn trưởng đến hỏi Phật do đâu cuộc đời này có khổ đau xảy ra?   Đức Phật hỏi ông ta, nếu như thôn làng của ông ta bị cơn tai biến (ví dụ hỏa hoạn chẳng hạn) thì ông ta có khổ hay không?  Ông ta trả lời có thể khổ có thể không.  Nếu trong cơn tai biến đó mà có thân nhân của con chết, thì con rất đau khổ, bằng như không có thân nhân con chết thì con vui mừng.   Ngay đó đức Phật chỉ nguyên nhân của khổ đau là dự DÍNH MẮC.

Tuy nhiên đi sâu hơn nữa thì do đâu có sự DÍNH MẮC?  — Đó là do có một BÃN NGÃ tức là cái TA.   Do có TA cho nên mới có sự dính mắc đến những gì liên quan đến Ta. Vì dính mắc vào TA cho nên mới có THAM, SÂN, SI.  Những gì lợi cho ta thì THAM thật nhiều, những gì hại cho ta thì SÂN thật nhiều, rồi cũng vì 2 cái THAM và SÂN đó mà trí tuệ bị lu mờ mà ta càng SI mê hơn.  Trên trờidưới đất không ai quan trọng hơn cái TA của mình.   Đừng tưởng THƯỢNG ĐẾ quan trọng hơn TA.  Bởi khi TA cầu nguyệnTHƯỢNG ĐẾ điều gì mà không được như ý thì TA cũng có thể “lay off”, sa thảiTHƯỢNG ĐẾ như thường.  Dầu cho TA có hy sinh gì cho ai đi nữa thì đó vẫn chỉ là cách do TA quyết định và ta thấy bằng lòng nhất với cách đó.

Nhưng mà cái BÃN NGÃ do đâu ra?  Đây là mức độ phân tích sâu sắc nhất về TẬP ĐẾ.   Đức Phật dạy có 12 NHÂN DUYÊN tạo ra BÃN NGÃ và duy trì BÃN NGÃ.  Muốn thấu triệt và chứng nghiệm được TẬP ĐẾ đến mức độ này, phải có quyết tâm đi sâu vào đạo Phật, phải có đầy đủ cả pháp HỌC lẫn pháp HÀNH.  Phải học đầy đủ giáo lý 4 THÁNH ĐẾ và thực hành THIỀN ĐỊNH và THIỀN QUÁN chuyên sâu để khảo sát, tìm hiều cái BÃN NGÃ của mình.  Rồi sẽ thấy 12 NHÂN DUYÊN đã tạo nên BÃN NGÃ và duy trì BÃN NGÃ như thế nào?  Đó cũng là lúc sẽ thấy THỰC TƯỚNG của BÃN NGÃ là VÔ NGÃ.   Sự thậtVÔ NGÃ này sẽ được bàn đến trong phần DIỆT ĐẾtiếp theo.

 

3. DIỆT ĐẾ: Xin nhắc lại, ĐẾ có nghĩa là SỰ THẬT và DIỆT ở đây là tiêu diệtđau khổ.  Như vậy DIỆT ĐẾ là một sự thật mà những ai chứng nghiệm được rồi, sẽ không bao giờ còn bị mê lầm để bị khổ đau nữa.  Đây là sự thật khó hiểu và dễ hiểu lầm nhất ở trong 4 THÁNH ĐẾ nên tôi sẽ viết dài về sự thật này hơn 3 sự thật kia.  Xưa nay các giảng sư thường nói rằng đích đến của người tu hành là NIẾT BÀN (NB).  Nhưng NB là gì thì không ai nói ra rõ ràng cả?  Thậm chí có vị tránh né sự giải thích, khuyên đừng nghĩ tưởng đến NB, và lấy ví dụ NB cũng như cảnh giới mà con rùa khi lên mặt đất thấy được, còn con cá ở dưới nước không bao giờ có thể hình dung ra được thì đừng cố biết làm gì.  Nhưng theo câu nói của Phật: “Từ xưa tới nay Như Lai chỉ nói KHỔ và DIỆT KHỔ”, thì ít lắm đích đến, hay NB, là sự DIỆT KHỔ.

Đức Phật lại còn khẳng định DIỆT KHỔ là một SỰ THẬT, gọi là DIỆT ĐẾ.  Nếu đã là một SỰ THẬT thì phải diễn tả ra rõ ràng, nếu cứ mơ hồ, thì làm sao người ta có thể thấy để đồng ý đó là SỰ THẬT?  Cho nên khi Đức Phật dùng 2 chữ DIỆT ĐẾ, có ý nhấn mạnh nghĩa SỰ THẬT,  là ngài đã hàm ý nhắn nhủ người Phật tử, phải thấy và phải chứng thực được nó một cách rõ ràng, không thể mơ hồ.   Sự hiểu biếtrõ ràng về sự thậtDIỆT ĐẾ rất quan trọng bởi đây là sự thật để cho ĐẠO ĐẾ (đường tu hành) nhắm đến.  Nếu DIỆT ĐẾ không được xác định rõ ràng thì cũng như người di dân vượt biển, vượt biên, ra đến biển mà không biết đi hướng nào? đi về đâu? thì chẳng thà đừng đi còn hơn.  Người tu hành mà không rõ DIỆT ĐẾ là sự thật gì, thì đường tu hành rất dễ bị lạc vào các đường tu TÀ KIẾN, để rồi về sau rất khó trở vềCHÁNH ĐẠO.  Chuyện đó đang xảy ra đầy rẫy trong đạo Phật.  Cũng do từ xưa tới nay DIỆT ĐẾ không được xác định rõ ràng.

Có người cho rằng DIỆT ĐẾ là trở về  BẢN TÂMTHANH TỊNH do đó cần phảitu phápVÔ NIỆM không để khởi niệm phân biệt CHÁNH/TÀ, thậm chí không chấp vào lời Phật dạy (về CHÁNH NIỆM và 8 CHÁNH ĐẠO).  Nhưng thử hỏi, nếu TÂM từ xưa đã thanh tịnh thì lý do gì mà nó lại sinh ra ĐỘNG?  Và khi trở về được TỊNH rồi, thì lấy gì để bảo đảm nó không sinh ra ĐỘNG trở lại?  Không lẻ đã đến Niết Bàn rồi lại còn vẫn quẩn lui quẩn tới trong vòngluân hồi nữa sao?  Có vị giảng sư lại giải thíchDIỆT ĐẾ là diệt hết mọi sự đam mê và Niết Bàn là khi “CHÁN CHƯỜNG ĐẾN ĐỘ CÙNG TỘT” không còn đam mê cái gì nữa.  Nếu thiệt như vậy thì không lẻ mấy người chán đời, muốn TỰ TỬ, sẽ dễ vào Niết Bàn hơn ai hết sao?  Hi hi, nếu như vậy thì nên đổi tên ĐẠO TRÍ TUỆ của đạo Phậtthành ĐẠOCHÁN ĐỜI quách cho rồi.

Sự thậtDIỆT ĐẾ có thể nói rõ được (và sẽ được nói ra trong bài này) nhưng rất khó cho thé gian thấu hiểu và chấp nhận, bởi nó hoàn toàn ngược với những gì mà con người thấy sờ sờhằng ngày.   Nó còn gây shock hơn cả sư thật mà ông Galileo tuyên bố với loài người trước đây.  Nhớ ngày xưa khi Galileo chứng minh quả đất quay tròn và đi xung quanhmặt trời (cũng là lý thuyết của copernicus trước đó nhưng chưa chứng minh) thì khó ai chấp nhận được.  Bởi hằng ngày người ta vẫn thấy sờ sờmặt trời đi quanh quả đất, từ phương đông đi về phương tây.  Riêng đối với Đức Giáo Hoàng và tòa thánh Vatican hồi đó, lại còn bị shocked hơn nữa.  Bởi Thánh kinh Cựu Ước, chương Sáng Thế Kỷ, đã dạy họ rằng: Đức Chúa Trời tạo ra ngày đêm trước (ngày thứ nhất) rồi tạo mặt trời sau (ngày thứ 4).  Thế mà với lý thuyết của Galileo thì không thể có chuyện ngày/đêm có trước mặt trời có sau.  Bởi ngày là do mặt trời chiếu sáng và đêm là do quả đất quay khuất ánh mặt trời.

Ngoài ra theo Galileo thì cũng không thể có chuyện tất cả loài người có chung ngày và đêm như Thánh kinh nói.  Bởi quả đất tròn và quay, chứ không phải là một mặt phẳng để toàn thểloài người nhận ánh sáng và bóng tối cùng một lúc, cùng một ngày, cùng một đêm.  Bởi cái lý thuyết quá gây shock đó mà Galileo đã bị giáo hội Vatican giam vào nhà đá, bắt phải sửa lại, nhưng ông ta cứng đầu không chịu, ông trả lời rằng dầu ông có sửa đổi gì đi nữa thì vẫn không thể sửa đổi được sự thật của thiên nhiên.  Tôi đem câu chuyện Galileo ra nói trước để chứng minh rằng có nhiều cái ta thấy sờ sờhằng ngày mà nó lại không thực.   Có kinh nghiệm đó rồi mới có thể tin và lắng nghe sự thậtDIỆT ĐẾ mà đức Phậttuyên bố.  Sự thật này đã và sẽ mãi mãi làm cho loài người bị shocked hơn cả sự thật mà ông Galileo khám phá.   Bởi Phật tuyên bố rằng chúng ta không thực sự hiện hữu để chịu đựng khổ đau.   Trong khi chúng ta vẫn thấy sờ sờhằng ngàychúng tahiện hữu với một THÂN XÁC để đi đứng, và một TÂM THỨC để suy nghĩ.

Sự thậtDIỆT ĐẾ chính là SỰ THẬTVÔ NGÃ.  Một sự thật rất khó cho kẻ phàm phuchấp nhận. Nhiều người bị shocked khi nghe VÔ NGÃ, với cái TA không hiện hữu, là một SỰ THẬT.  Thông thường người ta chỉ hiểu VÔ NGÃ như là một ĐỨC TÍNH, ví dụ như sự hy sinh, từ bi, vị tha, nhẫn nhịn, không kiêu mạn, v.v.  Nhưng đó vẫn chỉ là những đức tính của một BÃN NGÃ, một cái NGÃ có lý tưởng cao hơn các NGÃ phàm phu khác mà thôi, chứ chưa thiệt là SỰ THẬTVÔ NGÃ để tận diệt khổ đau.   SỰ THẬTVÔ NGÃ có nghĩa là không có một nhân vật để chịu đựngđau khổ, tức “không THỌ GIẢ” (THỘ là cảm thọ, GIẢ là người).  Khi chứng thực được SỰ THẬTVÔ NGÃ rồi sẽ có khả năng độc lập với tất cả những đau đớn của THÂN XÁC và những khổ sầu của TÂM THỨC.  Do đó mà tất cả 8 loại khổ đau đã trình bày trong KHỔ ĐẾ đều trở thành là những thứ ở ngoài ta và không còn ảnh hưởng gì đến ta nữa. 

Sau đây là sự xác định DIỆT ĐẾVÔ NGÃ được minh chứng qua các Kinh Phật, chứ không phải là tư kiến của tác giả.  Cách chấm dứt khổ đau bằng chứng ngộsự thậtVÔ NGÃ đã được diễn tả qua rất nhiều kinh như: Kinh VÔ NGÃ TƯỚNG, kinh BÁT NHÃ, kinh KIM CANG, kinh TIỂU BỘ (phẩm Bồ Đề, khi Phật giáo giới ông Bàhiya),  v.v

KINH VÔ NGÃ TƯỚNG: Này các tỳ kheo, cho nên sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn nào, dù trong đờiquá khứ, vị lai, hiện tại, bên trong, bên ngoài, thô thiển, vi tế, hạ liệt, thù thắng, gần hoặc xa, các uẩn ấy chỉ là uẩn thôi.  Các ngươi nên nhận thứcchân lý ấy bằng chánh trí, đung theo thực tướngnhư vầy:  Đó chẳng phải là của ta, chẳng phải là ta, chẳng phải là tự ngã của ta

Này các Tỳ kheo, bậc thinh văn được nghe và thấy như thế rồi liền sanh tâm nhàm chán (tức không còn dính mắc, detachment) đối với sắc, đối với thọ, đối với tưởng, đối với hành, đối với thức.  Do nhàm chán vị ấy ly tham.  Do ly tham tâmđược giải thoát.  Khi tâm được giải thoát vị ấy chứng đắctuệ giải thoát và biết rõ sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, những gì nên làm đã làm, và không còn trở lui trạng thái(vô minh) này nữa.

KINH BÁT NHÃ:  Bồ tátQuán tự Tại, khi quán chiếuthâm sâu, bát nhã ba la mật, bỗng soi thấy 5 uẩn, đều không có tự tánh.  Chứng thực điều ấy xong, ngài vượt thoát tất cả, mọi khổ đau ách nạn.

KINH KIM CANG:  “Tu-bồ-đề! Nếu Bồ Tát có các tướng ngã, nhân, chúng sinh, thọ giả, tức không phải Bồ Tát.” Hoặc: “Bồ tát độ vô số chúng sanh vào Niết Bàn mà thực sự không có chúng sanh nào vào Niết Bàn cả”.   Bởi chứng Niết Bàn  là  chứng VÔ NGÃ, thì đâu có ai để vào!

KINH TIỂU BỘ: – Vậy này Bàhiya, Ông cần phải học tập như sau: “Trong cái thấy, sẽ chỉ là cái thấy. Trong cái nghe, sẽ chỉ là cái nghe (pháp do duyên sanh, hội đủ duyên thì thành, chẳng do ai). Trong cái thọ tưởng, sẽ chỉ là cái thọ tưởng. Trong cái thức tri, sẽ chỉ là các thức tri “. Như vậy, này Bàhiya, Ông cần phải học tập. Vì rằng, này Bàhiya, nếu với Ông, trong cái thấy, sẽ chỉ là cái thấy; trong cái nghe, sẽ chỉ là cái nghe; trong cái thọ tưởng, sẽ chỉ là cái thọ tưởng; trong cái thức tri, sẽ chỉ là cái thức tri. Do vậy, này Bàhiva,ông không ở chỗ ấy. Vì rằng, này Bàhiya, Ông không ở đời này, không ở đời sau, không ở đời chặng giữa. Như vậy là đoạn tận khổ đau.

Đến trình độVÔ NGÃ thì hoàn toànTỊCH TỊNH, kể như khônghiện hữu.  Do đó các Đức Như Lai đều nói:  “NHƯ LAI KHÔNG TỪ ĐÂU ĐẾN, NHƯ LAI CHẲNG ĐI VỀ ĐÂU”.  Tuy thế cũng đừng sợ ta hoàn toàn “mất tiêu”.  Bởi ta vẫn có sự giác biết (awareness) để biết được mọi chuyện xấu tốt xảy ra.  Chính sự giác biết cho ta biết ta hiện hữu.  Ta không hiện hữu trong PHÁP HỮU VI (có sinh có diệt, có hợp có tan) nhưng luôn luôn hiện hữu trong PHÁP VÔ VIbất sanhbất diệt.  THÂN XÁC có thể chết, nhưng ta không chết.  Bởi THÂN XÁC đâu phải là ta.  Như vậy có nghĩa là ta có sự sống BẤT TỬ bởi ta ở ngoài mọi pháp hữu vi.  THÂN XÁC, TÂM THỨC có tan hợp nhưng ta không có tan hợp.  Trái lại ta luôn có khả năng thấy được mọi sự tan hợp của vật chất cũng như của tâm thức.

Câu chuyệnđối đáp sau đây giữa Phật và một vị tỷ kheo có thể giúp bạn hiểu rõ thêm về DIỆT ĐẾVÔ NGÃ.   Có một lần ở tại Savatthi Đức Thê Tôn nói lên lời cảm hứng như sau:

Nếu trước, Ta không có,
Thời nay không có Ta,
Không tạo nhân sẽ có,
Tương lai sẽ không Ta.
Tỷ-kheo quyết tâm vậy,
Hạ phần kiết sử đoạn.

(Giải thích:  Bởi trong mọi thời cái gọi là Ta, chỉ là một đám mây Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức, do duyên sinh mà vần vũ lại với nhau. Ta không thực sự có.  Khi thường sống trong Chánh Kiến, đúng với Sự Thật như thế thì 5 hạ phần kiết sử: Thân Kiến, Hoài Nghi, Giới Cấm Thủ, Dục Ái, Sân Hận, sẽ chấm dứt.  Đó là đi vàotrình độchứng ngộ của một bậc thánh A NA HÀM)

Được nghe nói vậy, một Tỷ-kheo bạch Thế Tôn làm thế nào được như vậy? Đức Phậttrả lờitóm tắt như sau:

— Ở đây, này Tỷ-kheo, kẻ vô vănphàm phu không tu tập pháp các bậc Thánh; không thuần thục pháp các bậc Chân nhân, nên quán sắc như là tự ngã, hay tự ngã như là có sắc, hay sắc ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong sắc, quán thọ… quán tưởng… quán các hành… quán thức đều như vậy.  Đo đó mà không như thực rõ biết 5 uẩn là Vô Thường, Khổ, Vô Ngã, Hữu Vi, Biến Diệt.  Trái lại bậc Đa văn Thánh đệ tử, tu tập pháp các bậc Thánh, thuần thục pháp các bậc Chân nhânkhông quán sắc như là tự ngã, hay tự ngã như là có sắc, hay sắc ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong sắc, không quán thọ… không quán tưởng… không quán các hành… không quán thức như là tự ngã, hay tự ngã như là có thức, hay thức ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thức.  Do vậy mà như thực rõ biết 5 uẩn là Vô Thường, Khổ, Vô Ngã, Hữu Vi, Biến Diệt.  Nhờ vậy mà chứng thực được những lời cảm hứng trên (đoạn được 5 hạ phần kiết sử).

Rồi vị tì kheo lại hỏi thêm:

— Dầu cho quyết tâm như vậy, bạch Thế Tôn, vị Tỷ-kheo có thể cắt đứt hạ phần kiết sử. Nhưng bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào, các lậu hoặc được đoạn tận lập tức?

(Tức làm thế nào dứt nhanh chóng luôn cả 5 Thượng Phần Kiết Sử còn lại là: Sắc Ái, Vô Sắc Ái,  Trạo Cử, Ngã Mạn, và Vô Mình, để hoàn tấtquả vịA LA HÁN)

Câu trả lời của Đức Thế Tôn được tóm tắt ở đây là đừng sợ mất đi cái TA.  Bởi khi sợ mất đi cái Ta, kẻ vô vănphàm phu sẽ tiếp tục ái thủ 5 uẩn rồi Ngã Thức sẽ tiếp tục được nuôi dưỡng.  Trái lạinếu không sợ mất đi cái Ta, hoàn toàn sống với sự thậtVÔ NGÃ, thì sẽ đạt đến sự TỊCH TỊNH rồi biết mình “sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, và không còn trở lạitrạng thái (vô minh) này nữa”.   Xem chi tiết sự đối đáp giữa Phật và vị tỷ kheo đó ở đây Tương Ưng Uẩn, đoạn III, LỜI CẢM HỨNG.

Đến đây bạn đã có thể cảm nhận được phần nào về sự thậtDIỆT ĐẾVÔ NGÃ chưa?  Nếu chưa thì tôi tin rằng khi tinh tấnthực hànhĐẠO ĐẾ, sẽ được trình bày trong phần tiếp theo, bạn có thể chứng nghiệm được DIỆT ĐẾVÔ NGÃ.

 

4. ĐẠO ĐẾ: Là sự thật về CON ĐƯỜNG đưa đến sự chứng nghiệmDIỆT ĐẾ “VÔ NGÔ như đã bàn ở trên.  Đây là con đường phát triển trí tuệ để có sự hiểu biết và thực hành đúng trong 8 lãnh vực, gọi là 8 CHÁNH ĐẠO (Eight Fold Path), để tránh khỏi những lầm lẫn gây ra đau khổ.  Tuy nhiên để vấn đề được ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thử nghiệm, tôi chỉ đề cập đến lãnh vựcHIỂU BIẾT CHÍNH MÌNH là quan trọng nhất, mà người Phật tử thường thiếu sót để không chứng nghiệm được DIỆT ĐẾVÔ NGÃ.  Trong lãnh vực này bạn phải thường xuyênthực hànhTHIỀN ĐỊNH và THIỀN QUÁN,  tứcTHƯỜNG TRỰCQUAN SÁT CHÍNH MÌNHlúc tịnh cũng như lúc động (lúc thiền định cũng như lúc sinh hoạttrong đời thường).  Khi năng lựcquan sát này được phát triển đến độ sâu sắc (hành thâm bát nhã, minh sát) thì bạn sẽ khám phá đươc SỰ THẬTVÔ NGÃ.

Có rất nhiều lợi íchthiết thực khi thường quan sát mình.  Trước hết là bạn sẽ thường thấy rõ được những thói quen tật xấu của mình ở trong các hành động (thô kệch), trong các lời nói (thô lỗ), hay trong các ý nghĩ (bất thiện) để có thể giảm bớt hay sửa đổi, làm cho con người của mình được hướng thượng hơn.  Thứ hai bạn sẽ được an vui hơn, bởi không bị ngoại cảnh lay động nhiều, bởi tâm mình đã chú ý đến mình nhiều hơn là bận tâm với ngoại cảnh.  Bớt bận tâm với ngoại cảnh cũng có nghĩa là bớt THAM, SÂN, SI.  Rồi càng quan sát chính mình, bạn sẽ càng khách quan, càng độc lập với những cảm thọđau khổ của thân và tâm.  Rồi sẽ thấy hoàn toàngiải thoát khi nhận ra được cái THỰC TƯỚNGVÔ NGÃ.  Xin giải thích rõ thêm kết quả này như sau:

Từ xưa đến naychúng ta thường đồng hóa THÂN và TÂM đều là TA.  Do đó khi THÂN ĐAU ta liền nói TÔI ĐAU!   Khi TÂM KHỔ ta liền nói TÔI KHỔ!  Nhưng sau một thời gianthường trựcquan sát chính mình bạn sẽ tự nhiên tạo ra một khoảng cách đối với THÂN và TÂM, cùng các CẢM THỌ của chúng,  thấy tất cả đều như những đối tượng ở bên ngoài.  Do đó không còn bị lôi cuốn và phản ứng ngay tức khắc khi những cảm thọđau khổ xẩy ra.  Như vậy là bạn có khả năng bình tĩnh hơn để tiếp tụcquan sáttìm hiểucảm thọ và thân tâm của mình.  Rồi càng quan sát, khả năng KHÁCH QUAN càng phát triển, cho đến một lúc bạn sẽ cảm nhận được sự ĐỘC LẬP đối với những gì xẩy ra cho THÂN TÂM của mình.   Đó là lúc bạn thực nghiệm được sự GIẢI THOÁT của TRÍ TUỆVÔ NGÃ,chấm dứtvô minhchấp ngã, chấm dứt dính mắc, chấm dứttham ái, và chấm dứt khổ đau.

Dầu bạn chưa tin, thì thực sự THÂN và TÂM đã là VÔ NGÃ từ xưa nay.  Bạn thử xét xem trong cái thân của bạn cái gì thực sự là bạn hoặc là của bạn?  75% thân xác là nước, nước không phải là bạn, không là của bạn.  Phải vậy không?   Những thứ còn lại của thân xác thì cũng chỉ là những hợp chất vô cơ, hữu cơ, cũng đâu phải là bạn hay là của bạn.   Bạn ẩn núp ở đâu trong cái thân chỉ có thịt xươngmáu mủ từ trên xuống đưới?   Còn cái gọi là TÂM THỨC thì cũng là tập hợp của  Kiến Thức, Sở Thích, Thói quen, Tập quán, v.v., tất cả đều là những thứ từ bên ngoài ta mà vào: Từ sách vở, từ sự giáo dục, từ tập quán sống theo xã hội, môi trường, truyền thống, v.v. tất cả những thứ đó đâu phải hoàn toàn do bạn tạo ra.  Nói tóm lại mọi cái làm thành “TA” đều do những thứ “KHÔNG TA”  tạo thành.  Cho nên VÔ NGÃ thực sự là một SỰ THẬT còn cái NGÃ chỉ là một ảo tưởng (Illusion), mặc dầuchúng ta thấy nó hiện hữusờ sờhằng ngày, hằng giờ.

Muốn chấp nhận và sống được với SỰ THẬTVÔ NGÃ bạn phải phát triển SỨC MẠNH của TRÍ TUỆ, tức phải làm giàu CHÁNH KIẾN và phải tôi luyện CHÁNH TƯ DUY.  Nếu Trí Tuệ không đủ mạnh thì sẽ bị TẬP KHÍ (thói quen) của NGÃ THỨC/THAM ÁI làm chủ.  Và khi sống theo THAM ÁI/NGÃ CHẤP thì sẽ tiếp tục bị đau khổ.  Câu chuyện sau đây minh chứng điều đó phần nào.   Ví dụ có một anh chàng có một người bạn tốt cho mượn một số tiền lớn để vượt qua được những khốn khó trong lúc ngặt nghèo.    Nhưng qua một thời gian lâu vì người bạn tốt chưa cần đòi tiền lại nên không đòi.  Thế rồi vì bận bịu cuộc sống cả hai người đều quên về món nợ đó trong một thời gian dài.   Cho đến lúc anh bạn tốt bị thất cơ lỡ vận, lúc đó rất cần tiền, mới nhớ lại món nợ đã cho anh bạn kia mượn nên mới đến đòi.  Người bạn mượn nợ lúc đó có thể có 2 tình huống xảy ra, tùy theo sống theo THAM ÁI hay sống theo TRÍ TUỆ.   Nếu anh ta là loại người có lòng THAM ÁI mạnh hơn TRÍ TUỆ, thì anh ta sẽ rất bực bội khi phải bỏ ra một món tiền lớn để trả nợ, mà anh ta từ lâu tưởng người kia đã quên.

Còn nếu người mắc nợ là người có SỨC MẠNHTRÍ TUỆ,  tức có khả năng chấp nhậnSỰ THẬT, không bao giờ bực mình vì SỰ THẬT, và thích sống theo SỰ THẬT, không thích sống với sự dối trá, thì anh ta sẽ rất vui vẻ trả nợ.  Bởi biết chuyện trả nợ là một SỰ THẬT phải làm và đáng lẻ phải làm từ lâu.  Hơn nữa với người có Trí Tuệ, hiểu biết bạn mình là người quá tốt, nên mình phải đền ơn bằng cách trả lại nhiều tiền hơn, cả vốn cọng thêm tiền lời mới đúng lẽ phải.   Như vậy anh ta tuy mất nhiều tiền trả nợ mà vẫn vui vẻsung sướng trả nợ, chứ không đau khổ gì cả.   Người có SỨC MẠNHTRÍ TUỆ thì đối với SỰ THẬTVÔ NGÃ cũng như vậy.   Thấy VÔ NGÃ không sai ở chỗ nào thì phải chấp nhận và vui vẻ sống đúng với sự thật đó.    Cho nên người nào dứt khoát sống theo TRÍ TUỆ, sống theo SỰ THẬT, thì người đó sẽ chứng đạt SỰ THẬTVÔ NGÃ một cách dễ dàng và do đó đạt đếnGIẢI THOÁT cũng một cách dễ dàng.  Còn người cứ quen sống với THAM ÁI/NGÃ CHẤP thì chuyện chứng ngộVÔ NGÃ khó lắm.  Nhiều khi họ đã lỡ tham ái (dính mắc) theo TÀ KIẾN nào đó rồi, họ còn cố chống lạiSỰ THẬTVÔ NGÃ hoặc mỉa mai những ai đề cao SỰ THẬTVÔ NGÃ  nữa là đằng khác.

Và thế nào là sống đúng với SỰ THẬTVÔ NGÃ.  Đó là khi thân bị đau bạn phải nói TÔI THẤY THÂN ĐAU chứ không phải TÔI ĐAU (bởi THÂN không phải là bạn) và khi tâm buồn bạn phải nói TÔI THẤY TÂM BUỒN chứ không phải TÔI BUỒN (bởi TÂM cũng không phải là bạn).  Sống như vậy gọi là sống đúng với ĐẠO TRÍ TUỆ, ĐẠO SỰ THẬT, đạo không để VÔ MINHche lấptrí tuệ và do đó sẽ đi đến sự GIÁC NGỘVÔ NGÃ nhanh chóng.   Cốt lõi của sự thực hànhĐẠO ĐẾ để tiến tớiDIỆT ĐẾ, là thực hànhTỨ NIỆM XỨ (con đường độc nhất đi đến Niết Bàn).  Liên tụctheo dõiquan sát, tìm hiểu cái BÃN NGÃ của mình, một cách khách quan, cho đến lúc chứng nghiệm được SỰ THẬTVÔ NGÃ.  Lúc đó mới có thể bứt ra khỏi sự cột buộc vào NGÃ CHẤP.  Không đạt được điều này thì sự tu hành vẫn chỉ loanh quanh mãi trong vòngđau khổ của NGÃ CHẤP mà thôi.  Ví nhưtình trạng một con chó bị bị giữ bởi một sợi giây, cột vào một thân cây:

Ví như, này các Tỷ-kheo, có con chó bị dây thừng trói chặt vào một cây cột hay cột trụ vững trắc, chạy vòng theo, chạy tròn xung quanh cây cột ấy hay cột trụ ấy. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, kẻ vô vănphàm phu… không tu tập pháp các bậc Chân nhân, quán sắc như là tự ngã… quán thọ như là tự ngã… quán tưởng như là tự ngã… quán các hành như là tự ngã… quán thức như là tự ngã, hay tự ngã như là có thức, hay thức ở trong tự ngã, hay tự ngã ở trong thức. Người ấy chạy vòng theo, chạy tròn xung quanh sắc… thọ… tưởng… các hành… Người ấy chạy vòng theo, chạy tròn xung quanh thức. Vì rằng người ấy chạy vòng theo, chạy tròn xung quanh sắc… thọ… tưởng… các hành… người ấy chạy theo vòng theo, chạy tròn xung quanh thức; người ấy không giảithoát khỏi sắc, không giảithoát khỏi thọ, không giảithoát khỏi tưởng, không giảithoát khỏi các hành, không giảithoát khỏi thức, không giảithoát khỏi sanh, già chết, sầu, bi, khổ, ưu, não. Ta tuyên bố rằng: “Vị ấy không giảithoát khỏi khổ đau”.

 

Tương Ưng Uẩn: https://thuvienhoasen.org/p15a691/3/22-chuong-i-tuong-ung-uan  

(Còn Tiếp)

 

UY LỰC 4 THÁNH ĐẾ

(Phần 2)

 

sẽ bàn đến 2 vấn đề quan trọng:

1. 1.     Lý do nào 4 THÁNH ĐẾ, pháp uy lực của các bậc CHÁNH ĐẲNG GIÁC, bị đảo lộn?

(trở thành pháp THẤP THỎI  của HẠ CĂNTIỂU THỪA để nhiều Phật tử phải xa lánh)

1. 2.     Những đường TU SAI do phân tích sai các sự thật KHỔ, TẬP, DIỆT, ĐẠO

(cũng như những cách chửa bệnh sai do: xác định bệnh sai, xác định sai về nguyên nhân của bệnh, sai về nhận định sự lành bệnh, hoặc sai về phương cách chửa bệnh)