Phật Thừa Tôn Yếu Luận

Phật Thừa Tôn Yếu luận là một trong nhiều tác phẩm của Đại sưThái Hư, mang ý nghĩa bao quát nội dung giáo nghĩaĐại thừaTiểu thừa. Đại sư lại có lối nhìn sâu rộng suốt thông về một hệ thống quan Phật giáo, bao gồmchủ quan khách quan, nhân sinhvũ trụ, tư tưởng, học thuật, triết lý, khoa học… với ước mơ, hiện đạihóa Phật giáo vào đời sốngnhân quầnxã hội, thăng tiến đời sống chí thiện của Phật giáo.

Để thực hiệntâm nguyệnbồ tát đạo, Đại sư đã trình bày trong tác phẩm, sau đây là phần tổng quát:

A. Tựa:
Trình bày tổng quát những điểm chủ yếu của bộ luận. Phần này gồm 4 chương:
1. Hệ thống quan của Phật giáo:
Tìm hiểu nguồn gốc và nhận thức về mục đích, tông chỉ và ý hướng của Phật giáo để có một quan niệmchính xác về toàn bộhệ thống của Phật giáo.
2. Vấn đềtự lợi và lợi tha trong Phật giáo:
Phật giáo lấy lợi tha để thành tựutự lợi. Do đó, vấn đề của Phật giáo là tự và tha đồng lợi.
3. Phật giáo với những nhu cầu thiết yếu của thời đại:
a. Yếu tốPhật giáo là một nhu cầu hết sứccần thiết cho nhân quầnxã hội và thế giới.
b. Vấn đề khế lý, khế có là điểm chủ chốt trong sự nghiệpđộ sinh của Phật giáo.
4. Vấn đềtương đối và tuyệt đối trong Phật giáo:
Phần này đề cập đến Pháp Phật. Phật pháp vốn là ly ngôn thuyết là tuyệt đối, là bất khả tư nghì, bất khả thuyết. Nhưng thiết lậpngôn thuyết là vì muốn mọi người hiểu lý khởi hạnh và đạt quả.

B. Nội dung chính (Chánh tông):
Phần này nhằm thuyết minh hai phần chính yếu của Phật giáo: Đó là Phật giáo thuần chánh và Phật giáoứng dụng. Phật giáo là chân lýtuyệt đối, vốn ly ngôn thuyết. Giáo lý Phật, ta lại càng không thể đem phân chia ra thành từng loại để thuyết minh. Nay đề cập ở đây chỉ là áp dụngphương pháp dùng ngôn luận để đánh dẹpngôn luận, làm cho diễn giả dễ dàng diễn đạtý tưởng mình và người nghe dễ nhận thức.

I. Phật giáo thuần chánh:
Đề cập đến các vấn đềnhận thứcchân lý và phương phápthực hànhchân lý trong Phật pháp.
Phần này có 4 chương:
1. Thuyết minhđại cương hai bộ pháiTiểu thừa và Đại thừa. Tiểu thừadụng côngtu trì, để mong sớm
được thoát lythế gian. Đại thừa với dụng côngtu trì nhằm cứu nhân độ thế.
2. Tiểu thừa Phật giáo:
Thuyết minh về tông chỉmục đích của Tiểu thừa là liểu sanh thoát tử. Muốn vậy phải nhận thứcrõ ràng về nhân sinh và vũ trụ quan Phật giới, và áp dụngphương pháptu tập để thoát lysanh tử.
3. Đại thừa Phật giáo:
Thuyết minh về tông chỉmục đích của Đại thừa với các vấn đề: Bồ Đề tâm, từ bi tâm, phương tiện và cứu cánh, Bồ đề, Niết Bàn, kinh luận và giáo phái.
4. Sự quan hệ giữa Tiểu thừaĐại thừa:
Thuyết minh các vấn đề về sự quan hệ giữa Tiểu thừa và Đại thừa. Tiểu thừabước đầu vào Đại thừa. Giáo phápTiểu thừa là phương tiện để đi vàoĐại thừa. Đại thừa là pháp tu thù thắng. Đại thừa với sự phương tiện thiện xảo trong sự nghiệptruyền giáo, độ sanh.

II. Phật giáoứng dụng:
Thuyết minh sự quan hệ của Phật giáo với nhân sinh. Tức trình bày những công dụngứng hoá của Phật giáo đối với nhân sinh. Phần này có 4 chương:
1. Một vài nhận định của Phật giáo đối với các tôn giáo khác và các phái triết học. Như triết học thuần chánh: Nhất nguyên luận, Nhị nguyên luận, Duy vật luận, Duy tâm luận..;. như triết họcứng dụng
như: Tiến hoá luận, Thiên thần giáo (thất thần giáo) Hồi giáo, Thiên chúa giáo, Bà la môn giáo…, Sự quan hệ của khoa học hiện đại với Tiểu thừa Phật giáo. Triết họchiện đại với Đại thừa Phật giáo. Phật giáo với vấn đềmê tín dị đoan…
2. Sự quan hệ giữa Phật giáo với nhân quầnxã hội:
Đề cập đến các vấn đềPhật giáo với Pháp giớichúng sanh; Phật giáo với những ích lợi cho người đời; Phật giáo với nhân thiênthiện pháp; Nhân gian, Thánh hiền đều thực tậpchứng đắcthiện Phápthiên đạo. Cuối chương này, đề cập đến sự bất khả tư nghì của các bậc thánh nhânxuất hiện ở thế gian.
3. Sự quan hệ giữa Phật giáo và Trung Quốc:
Phật giáo là yếu tốcần thiết cho nhân dânTrung Quốc nói riêng, để đem lại quốc thái dân an. Và Phật giáo muốn hoằng dương cũng phải nương vào Trung Quốc. Phật giáo với vai trò văn hoá nhân loại.
4. Vấn đềlưu truyềnPhật giáo ở nhân gian:
Trình bày các vấn đềchính lýTăng già; Thiết lập hội chánh tínPhật giáo; Hệ thốnggiáo dụcPhật giáo; Sự nghiệpcứu nhân độ thế của Phật giáo; Tương lai đồ chúng… đều được đề cập đến trong chương này.

C. Kết luận (lưu thông)
Kết thúc bằng quy hưởng có hai chương:
1. Tìm về nơi nương tựa.
Đề cập đến người có lòng tin chân chánh trở về nương tựa Phật giáo – Trở về nương tựa Phật – Trở về nương tựa Pháp của Phật và trở về nương tựa Tăng của Phật pháp.
2. Hồi hướng.
Bậc chánh giáchồi hướngsự lýpháp giớichúng sanh, hồi hướng về nhất tâmchân như tức là hồi sự hướng lý. Hồi hướngvô thượngchánh giác và hướng pháp giớihữu tình.